AI-tools en leren prompten
Bepaal je doel, kies dan je tool.
ChatGPT bestaat inmiddels bijna twee jaar en was lange tijd de “beste” tool. Maar: totaal onbetrouwbaar.
Ook al heb je een geweldige prompt, wat er vervolgens uit rolt, moet je telkens maar weer afwachten — en het resultaat is vaak (zeer) teleurstellend.
In de afgelopen maanden zijn er bovendien steeds meer kapers op de kust verschenen.
We gaan het hebben over prompten, tools, enzovoort. Maar we gaan vooral lekker pielen. Ik heb plek voor tien collega’s met een opgeladen laptop
Wil je zelf heel snel een website maken:
Wil je inloggen bij een AI-Tool, dan heb je meestal een gmail-adres nodig. Hier kun je die maken:
Bepaal je doel, kies dan je tool!
Categorie
Uitleg
Antwoorden
De basisfunctionaliteit van het model: hoe goed en accuraat het directe vragen kan beantwoorden, feiten kan verstrekken en heldere, samenhangende teksten kan genereren (de primaire functie van een Large Language Model - LLM).
Coderen
De vaardigheid van het AI-model om softwarecode te schrijven, te debuggen, code uit te leggen in menselijke taal, of code-snippets in verschillende programmeertalen te genereren. Relevant voor informatica of STEM-vakken. (Science (wetenschap), Technology (technologie), Engineering (techniek) en Mathematics (wiskunde)).
Zoeken
Het vermogen van het model om actuele of specifieke informatie op het internet op te zoeken en in het antwoord te verwerken. Dit is cruciaal voor het geven van antwoorden over recente gebeurtenissen of gespecialiseerde data.
Video's
De mogelijkheid om te interageren met (of te creëren op basis van) videocontent. Dit kan inhouden: video's samenvatten, analyses maken van video-inhoud, of, in sommige gevallen, prompts omzetten in korte video's.
Afbeeldingen
De functionaliteit om afbeeldingen te genereren op basis van een tekstuele beschrijving (Text-to-Image), of om geüploade afbeeldingen te analyseren en te beschrijven.
Agents
De mogelijkheid van het AI-model om complexe, meerstaps taken zelfstandig uit te voeren. Dit betekent dat het een plan kan opstellen, de nodige stappen kan uitvoeren (eventueel door externe tools te gebruiken), en het resultaat kan evalueren zonder bij elke stap een nieuwe prompt nodig te hebben.
Canvas
De vaardigheid van het model om creatieve opmaak, presentatie-ontwerp of visuele elementen te creëren. Dit kan betrekking hebben op integraties met ontwerptools of het genereren van presentatie-slides. In de context van Claude kan dit ook duiden op zijn werkruimte voor langere en complexere taken.
Redeneren
De kwaliteit van het logisch denkvermogen van het model. Hoe goed is het in het oplossen van wiskundige problemen, het ontleden van logische raadsels, of het volgen van complexe instructies met veel stappen (Chain-of-Thought).
Voicechat
De mogelijkheid om in een real-time, gesproken conversatie te treden. Dit vereist snelle reactietijden, natuurlijke spraakgeneratie en het begrijpen van gesproken taal (voice input).
Onderzoeken
Het vermogen om diepgaand onderzoek te doen naar een onderwerp, waarbij verschillende bronnen worden geanalyseerd, samengevat en vergeleken om een uitgebreid, geïnformeerd antwoord te geven. Vaak is dit een gespecialiseerde vorm van de 'Zoeken'-functie.
Geheugen
Hoe goed het AI-model de context van eerdere interacties in dezelfde 'chat' kan onthouden. Een sterk geheugen is essentieel voor lange, doorlopende gesprekken waarbij de AI moet teruggrijpen op eerdere details of voorkeuren.
AI browser
De beschikbaarheid van een speciale, geoptimaliseerde browserfunctie binnen de AI-tool zelf, waardoor het model op een efficiënte, gerichte manier het internet kan raadplegen voor actuele informatie (vergelijkbaar met 'Zoeken', maar vaak geïntegreerd en directer).
Momenteel alleen beschikbaar op macOS
Meta AI
Meta AI is ook geïntegreerd in de apps van Meta, zoals Facebook, Instagram en WhatsApp.
"De mensen die kritiekloos alle mogelijke toepassingen bejubelen, vind ik idioten. De mensen die argwanend alle mogelijke toepassingen verwerpen, vind ik ook idioten. "
Prompten
Hier is een veelzijdige prompt die leraren van alle vakken kunnen gebruiken voor de meeste AI-tools (zoals Large Language Models - LLM's):
De Veelzijdige Basis-Prompt voor Leraren
"Je bent een expert in [Vakgebied van de leraar, b.v., Geschiedenis, Natuurkunde, Frans] en een specialist in onderwijspedagogiek voor de [Leerjaren/niveau, b.v., 3e klas VMBO, 5 VWO]. Creëer een [Type materiaal/taak, b.v., lesplan, formatieve toets, differentiatie-oefening, casestudy] over [Specifiek onderwerp, b.v., de Franse Revolutie, de wetten van Newton, de structuur van het hart]. Zorg ervoor dat het materiaal [Gewenst kenmerk/doel, b.v., aansluit bij de kerndoelen/eindtermen, bevorderend is voor kritisch denken, op maat gemaakt is voor leerlingen met dyslexie] en lever het aan in een [Gewenst format, b.v., tabel, stappenplan, opsomming]."
Hoe leraren de prompt kunnen aanpassen
Deze structuur is effectief omdat het de AI vier cruciale stukken context geeft: Rol, Taak, Focus en Format.
Rol (Persona) Stelt de context en het expertiseniveau vast."Je bent een expert in Scheikunde en een specialist in 21e-eeuwse vaardigheden."
Taak (Actie) Vertelt de AI wat te doen."Creëer een rubric voor een groepsproject over duurzaamheid."
Focus (Inhoud) Bepaalt het onderwerp en het detailniveau."...over de structuur van de celkern voor een havo 4-klas."
Kenmerk/DoelBepaalt de pedagogische vereisten."Zorg ervoor dat het materiaal differentiatie-opties bevat voor snelle en trage leerders en interactief is."
Format (Output) Bepaalt hoe de output eruit moet zien."...en lever het aan in een Markdown-tabel."
💡 Voorbeeld in de Praktijk (Aardrijkskunde)
"Je bent een expert in Aardrijkskunde en een specialist in onderwijs voor de onderbouw. Creëer een formatieve toets met 5 meerkeuzevragen over klimaatverandering. Zorg ervoor dat het materiaal aansluit bij het niveau van de brugklas en alle antwoordopties plausibele afleiders zijn. Lever het aan in een tabel met de vraag, de correcte optie, en een korte uitleg waarom de optie correct is."
Drie Essentiële Tips voor Prompt Engineering
-
Stel de Rol vast (Persona): Zeg altijd wie de AI is (bv., 'leraar', 'expert', 'pedagoog'). Dit verhoogt de kwaliteit en relevantie van de respons.
-
Vraag om Kritiek/Reflectie: Na de eerste output kan de leraar vragen: "Wat zijn de drie grootste zwakke punten van dit lesplan volgens de principes van constructivisme?" Dit dwingt de AI tot diepere, metacognitieve analyse.
-
Itereer: Gebruik de respons van de AI niet direct. Vraag om aanpassingen: "Maak de introductie toegankelijker voor een internationale klas" of "Voeg een afsluitende opdracht toe die de leerlingen aanzet tot creatieve expressie."
'Pielen'
De pielparadox: Tijd winnen door te leren pielen met technologie
Bewerking van een tekst van Dieter Möckelmann
In het onderwijs klinkt vaak de verzuchting: “Ik heb er niks mee, dat digitale gedoe.” Toch groeit het besef dat slim gebruik van technologie juist tijd, rust en werkplezier kan opleveren. Alleen... wie heeft er nog tijd om dat te leren? Die spanning tussen tijdgebrek en tijdswinst vormt de kern van wat inmiddels bekendstaat als de pielparadox.
Digitaal werken: geen bijzaak
Werken met digitaal werkgereedschap is meer dan “een beetje pielen met technologie”. Het gaat om slimme tools die docenten ondersteunen: lesmateriaal beter organiseren, repetities sneller nakijken, of AI inzetten om administratieve taken te verlichten.
Toch blijkt dat veel scholen nauwelijks ruimte inplannen om hiermee te oefenen. Hooguit een studiedag of -middag wordt vrijgemaakt – te weinig om echt vaardig te worden. Het gevolg? Technologie blijft een last in plaats van een lust.
De pielparadox: leren door te doen, ondanks tijdgebrek
AI en digitale hulpmiddelen beloven efficiëntie en tijdwinst, maar om die winst te behalen, moeten we eerst investeren in leren. En dat kost tijd. “Het is een vicieuze cirkel,” zegt een docent die zich in het onderwerp verdiept. “We hebben geen tijd om tijd te winnen.”
De oplossing ligt in het doorbreken van die cirkel: leren door te doen. Niet wachten tot er ruimte is, maar ruimte máken – al is het maar vijftien minuten per week.
Micro-momenten en samenwerking
Klein beginnen is de sleutel. Plan korte momenten om een nieuwe tool te verkennen. Probeer bijvoorbeeld een AI-assistent uit voor het herschrijven van lesdoelen of het genereren van oefenvragen. Belangrijk is dat het laagdrempelig en praktisch blijft.
Daarnaast is samenwerken cruciaal: wat één collega leert, kan de hele sectie tijd besparen. Zo wordt pielen een gezamenlijke investering.
Tijd vinden om tijd te winnen
De pielparadox maakt duidelijk dat digitale fitheid niet vanzelf ontstaat. Wie geen tijd vrijmaakt om te leren, blijft achter. Maar wie durft te investeren in digitaal werken, plukt daar langdurig de vruchten van – in tijd, rust en werkgeluk.
Dus, docenten, schoolleiders en studenten: hoe ga jij om met de pielparadox?
Deel je ervaringen op school, met collega’s of via LinkedIn. Want één ding is zeker: pielen mag – sterker nog, het is precies wat we nodig hebben om vooruit te komen.
